22 112 00 14
22 112 00 14
Język portugalski jest językiem bardzo starym – powstał na terenie zachodniej części Półwyspu Iberyjskiego ponad 2000 lat temu. Zrodził się on z łaciny, która została tam przywieziona przez żołnierzy, kupców i osadników z Imperium Rzymskiego. Zdaniem niektórych właśnie w Portugalii łacina zmieniła się najmniej, przechodząc w postać języka portugalskiego. Brazylijski pisarz Olavo Bilac opisał bowiem portugalski jako "última flor do Lácio, inculta e bela", czyli "ostatni kwiat Lacjum, dziki i piękny" (Lacjum jest krainą we Włoszech, w której powstała łacina). Zalety tego języka zachwalał także Miguel de Cervantes, hiszpański pisarz, autor dzieła "Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy", nazywając go "słodkim językiem". Słodycz portugalskiego zna i uznaje bardzo duża ilość ludzi na całym świecie.
Gdy myślimy o języku portugalskim, naszym pierwszym skojarzeniem jest oczywiście zachodni kraniec Europy, czyli nieduża Portugalia. Jest to skojarzenie poprawne - w końcu tam narodził się ten język - jednak niepełne. W Portugalii żyje około 10 milionów osób posługujących się portugalskim. Na świecie jest ich ponad 200 milionów, co daje temu językowi ósme miejsce pod względem ilości użytkowników. Ich ogromna liczba wynika z faktu, że Portugalczycy brali czynny udział w kolonizacji niektórych obszarów świata. W związku z tym portugalskim posługują się państwa afrykańskie, takie jak Angola czy Mozambik, ale przede wszystkim największy kraj Ameryki Południowej - Brazylia. Dzięki temu prawie połowa ludności tego kontynentu mówi właśnie po portugalsku. Ze względu na to, że użytkowników tego języka jest tak wielu poza Portugalią, powstała specjalna organizacja zrzeszająca państwa, w których portugalski jest językiem urzędowym. Jest to Wspólnota Państw Portugalskojęzycznych.
Język portugalski jest językiem dość złożonym – choć nie ma w nim przypadków, istnieje tam dużo czasów gramatycznych, które mogą sprawiać problem. Gramatyka okazuje się jednak niczym w porównaniu z wymową. Hiszpanie zwykli mówić, że portugalski to "źle wymawiany hiszpański", bowiem pisownia w hiszpańskim i portugalskim często jest zbliżona, za to wymowa – zupełnie różna. Wynika to z faktu, że Portugalczycy i inni użytkownicy tego języka często czytają samogłoski i spółgłoski zupełnie inaczej, niż je piszą. Jest to zjawisko problematyczne do tego stopnia, że sami Portugalczycy w 1916 roku wprowadzili reformę języka zwaną "nova ortografia", aby te różnice choć trochę zredukować. Wspomniane problemy wynikają między innymi z faktu, że w języku portugalskim nad samogłoskami alfabetu łacińskiego umieszcza się różne akcenty. W zależności od znaczka, jaki znajdziemy nad samogłoską, wymawiana jest ona inaczej. W wyniku tego procesu z pięciu samogłosek na piśmie w wymowie robi się ich aż 14!
Problematyczna wymowa języka portugalskiego sprawia, że bardzo często popularne portugalskie nazwiska wymawia się niepoprawnie. Przykładem może być znany szesnastowieczny odkrywca portugalski Vasco da Gama, którego imię powinniśmy wymawiać "Waszku". Istnieje jednak dużo bardziej znane na świecie nazwisko, które większość z nas wymawia niepoprawnie – nazwisko osoby, którą bez wahania wskazalibyśmy jako najpopularniejszego obecnie Portugalczyka. Jest to oczywiście pochodzący z portugalskiej Madery piłkarz Cristiano Ronaldo. Chcąc odpowiednio wymówić jego imię i nazwisko, powinniśmy powiedzieć "Krisztianu Ronaldu". Jednak wymowa nie jest jedynym aspektem, jaki może nas zaskoczyć w kwestii nazwisk portugalskich. Jest to również znaczenie, którego zapewne byśmy się nie spodziewali. Zostając w temacie piłki nożnej, warto wspomnieć znanego na pewno entuzjastom tego sportu Ricardo Carvalho – jego pięknie brzmiące nazwisko oznacza zwyczajny "dąb". Gdyby piłkarz urodził się jako Polak, zapewne nazywałby się więc Ryszard Dąbrowski. Niektórzy mogą także znać nazwisko "Oliveira", kojarząc je z innym piłkarzem lub z reżyserem. Po portugalsku oznacza ono po prostu drzewo oliwne.
Portugalczycy, kojarzeni przez nas z otwartymi, głośnymi i impulsywnymi Hiszpanami, w rzeczywistości nie są już tak dokładnym uosobieniem stereotypu europejskiego południowca. Nie cechują się wybuchowością i otwartością w stosunku do nowopoznanych osób. Są jednak ciepli i sympatyczni, zawsze skorzy do pomocy. Szacunek do drugiego człowieka, ale i pewna doza dystansu, wyraża się w zwrotach grzecznościowych. Portugalczycy zawsze zwracają się do innych jako Pan/Pani. Funkcjonuje u nich też dużo różnych sformułowań przepraszających lub wyrażających prośbę. Należy więc uważać – Portugalczyk nie obrazi się za zwrot bezpośredni wiedząc, że nie znamy jego kultury, ale na pewno będzie się czuł bardziej komfortowo, kiedy dopasujemy się do jego stylu mówienia.
Język portugalski jest niewątpliwie warty uwagi. Wbrew naszym wyobrażeniom różni się od hiszpańskiego tak, jak jego użytkownicy od samych Hiszpanów. Trudno zresztą określić jednoznacznie, jakie są osoby, których językiem rodowitym jest portugalski – mieszkają one przecież niemal na całej kuli ziemskiej! Nauka portugalskiego może więc nie tylko dostarczyć nam ciekawych wrażeń, ale także pozwolić na łatwą komunikację w wielu przepięknych krajach świata.